Негізгі мазмұнға өту Негізгі шарлау мәзіріне өту Сайттың төменгі деректемесіне өту
Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Физика-математика ғылымдары сериясы

АВТОНОМИЯЛЫ ЭЛЕКТР ЖҮЙЕЛЕРІНДЕГІ КИБЕР ҚОРҒАНУ МЕХАНИЗМДЕРІНЕ ШОЛУ

Жарияланған December 2024

73

28

Г.С. Шаймерденова+
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті, Шымкент, Қазақстан
https://orcid.org/0000-0001-8685-7125
Ж.Ж. Ажибекова+
С. Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университет
https://orcid.org/0000-0002-4396-1261
Э.Б. Мүсірепова+
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті
https://orcid.org/0000-0002-9349-7057
З.З. Есенкулова+
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті
https://orcid.org/0009-0005-2509-0932
Н.М. Жайлаубаев+
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті
https://orcid.org/0009-0008-4975-204X
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті, Шымкент, Қазақстан
С. Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университет
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті
М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті
Аңдатпа

Бұл жүйелі шолу автономды электр жүйелеріндегі киберқауіпсіздіктің маңызды аспектілерін зерттейді. Заманауи ақылды желілердің негізгі компоненттері ретінде бұл жүйелер автоматтандыру мен байланыстың арқасында күрделі киберқауіптерге осал. Шолу қазіргі осалдықтарды анықтау, іске асырылған киберқорғау механизмдерінің тиімділігін бағалау және осы инфрақұрылымдардың қауіпсіздігі мен тұрақтылығын жақсартуға бағытталған жаңа технологиялар мен трендтерді зерттеу үшін бар зерттеулерді біріктіреді. Соңғы онжылдықта жарияланған ғылыми журналдар, конференция материалдары және сала есептерін жүйелі талдау арқылы шолу автономды электр жүйелеріне айтарлықтай қауіп төндіретін негізгі кибершабуылдарды, соның ішінде ransomware, DDoS шабуылдары және фишингті атап көрсетеді. Ол аномалияларды анықтауға арналған машина оқыту алгоритмдерін, деректер тұтастығын қамтамасыз ету үшін блокчейнді және қауіпсіз байланыс үшін кванттық криптографияны қоса алғанда, алдыңғы қатарлы технологияларды қолдануды зерттейді. Шолу қауіптерді алдын ала анықтау мүмкіндігін арттыратын және киберқорғаудың проактивті қабілеттерін жақсартатын жасанды интеллектті қолдануға ерекше назар аударады. Сондай-ақ, шолу NIST киберқауіпсіздік құрылымы және Zero Trust моделі сияқты сектордың қауіпсіздік стратегияларын қалыптастыруда маңызды рөл атқаратын қолданыстағы құрылымдарды зерттейді. Ол киберқауіптердің өзгеруіне бейімделу және жаңа буын технологияларын бар жүйелерге біріктірумен байланысты қиындықтар мен мүмкіндіктерді талқылайды. Бұл талдау энергетика секторындағы киберқауіпсіздік мамандарына, саясаткерлерге және зерттеушілерге қолдануға болатын түсініктер мен автономды электр жүйелеріндегі киберқауіптер мен қорғау стратегиялары туралы толыққанды түсінік беруді мақсат етеді. Ақыр соңында, шолу мықты қауіпсіздік шараларын әзірлеуге, желі тұрақтылығын нығайтуға және болашақ энергетикалық жүйелердің сенімді жұмысын қамтамасыз етуге үлес қосуға бағытталған.

pdf (English)
Тіл

English

Дәйексөздерді қалай жазу керек

[1]
Шаймерденова G., Ажибекова Z., Мүсірепова E., Есенкулова Z. і Жайлаубаев N. 2024. АВТОНОМИЯЛЫ ЭЛЕКТР ЖҮЙЕЛЕРІНДЕГІ КИБЕР ҚОРҒАНУ МЕХАНИЗМДЕРІНЕ ШОЛУ. Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Физика-математика ғылымдары сериясы. 88, 4 (Груд 2024), 188–197. DOI:https://doi.org/10.51889/2959-5894.2024.88.4.019.