Негізгі мазмұнға өту Негізгі шарлау мәзіріне өту Сайттың төменгі деректемесіне өту
Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Физика-математика ғылымдары сериясы

ҚАЗАҚ ТІЛІНЕ АРНАЛҒАН АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ӨҢДЕУ ЖҮЙЕЛЕРІНЕ ҚОЛДАНЫЛҒАН ҚҰРАЛДАРЫНА ЖҮЙЕЛІ ШОЛУ

Жарияланған September 2024

134

14

Ә. Әйтім+
Халықаралық Ақпараттық Технологиялар Университеті
https://orcid.org/0000-0003-2982-214X
Р. Сатыбалдиева+
Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті, Ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар институты
https://orcid.org/0000-0003-2920-1490
Халықаралық Ақпараттық Технологиялар Университеті
Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті, Ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялар институты
Аңдатпа

Қазақ тілін автоматтандырылған өңдеу жүйелерінің дамуы соңғы жылдарда айтарлықтай қарқын алды, бұл табиғи тілдерді өңдеу құралдарының жеткіліксіз ұсынылған тілдерге бейімделген қажеттілігінің артуына байланысты. Бұл жүйелі шолу қазақ тілінің автоматтандырылған жүйелерін құру мен жетілдіруде қолданылып жүрген бақылау құралдары мен әдістемелерін сыни тұрғыдан бағалауға бағытталған. Академиялық әдебиеттерді, техникалық есептерді және практикалық енгізулерді жан-жақты талдау арқылы бұл шолу осы саладағы негізгі тенденцияларды, қиындықтарды және жетістіктерді анықтайды. Шолуда қазақ тіліне ғана тән әртүрлі тілдік күрделілік, мысалы, оның агглютинативті табиғаты, дауысты дыбыстардың үндестігі, бай морфологиялық құрылымы, әзірлеушілерге ерекше қиындықтар туғызатыны көрсетілген. Сонымен қатар, зерттеу қазақша мәтінді өңдеудегі токенизацияны, сөз бөлігін тегтеуді, синтаксистік талдауды және машиналық аударманы қоса алғанда, қазіргі құралдардың тиімділігін зерттейді. Нәтижелер айтарлықтай прогреске қол жеткізілгенімен, бұл құралдардың қолжетімділігі мен дәлдігінде, әсіресе кеңірек сөйлейтін тілдер үшін қол жетімді құралдармен салыстырғанда, әлі де айтарлықтай олқылықтар бар екенін көрсетеді. Шолу қазақ тілін өңдеу саласын одан әрі ілгерілету үшін анағұрлым сенімді деректер жинақтарының, жетілдірілген алгоритмдердің және бірлескен күш-жігердің қажеттілігін атап көрсете отырып, болашақ зерттеулер мен әзірлемелер бойынша ұсыныстармен аяқталады.

pdf (English)
Тіл

English

Дәйексөздерді қалай жазу керек

[1]
Әйтім A. і Сатыбалдиева R. 2024. ҚАЗАҚ ТІЛІНЕ АРНАЛҒАН АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ӨҢДЕУ ЖҮЙЕЛЕРІНЕ ҚОЛДАНЫЛҒАН ҚҰРАЛДАРЫНА ЖҮЙЕЛІ ШОЛУ. Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. Физика-математика ғылымдары сериясы. 87, 3 (Вер 2024), 106–122. DOI:https://doi.org/10.51889/2959-5894.2024.87.3.009.